Toelichting op de balans

* Voor een deel van de activa hebben we subsidies ontvangen waarvan de uitgaven nog volgen (met name versterking scholen), deze hebben daardoor een negatieve boekwaarde. Dit is niet toegestaan en daarom presenteren we ze onder vooruitontvangen/nog te betalen bedragen. Dit hebben we ook gecorrigeerd in de beginbalans.

Een aantal van onze in bezit zijnde gronden zijn verpacht, in onderstaand overzicht is aangegeven welke gronden dat betreft.

Om inzicht te geven op de verwachte eindwaarden hebben we in onderstaand overzicht ook nog de geraamde uitgaven in inkomsten weergegeven. Voor een nadere toelichting op de voorraad in exploitatiegenomen gronden, verwijzen we voor een gedetailleerde toelichting naar de paragraaf Grondbeleid en de actualisatie van de grondexploitaties door uw raad vastgesteld op 14 mei 2025.

Het beleid en de onderbouwing van de aanwezige reserves en voorzieningen is door de raad vastgelegd in de “Nota reserves en voorzieningen Het Hogeland 2024” op 3 april 2024.
Met de “Nota reserves en voorzieningen gemeente” heeft de raad het kader vastgesteld voor de omvang van de reserves en voorzieningen. Het geeft inzicht in het beleid dat wordt gevoerd ten aanzien van de reserves en voorzieningen en geeft uitvoering aan het bepaalde in artikel 16 van de Financiële verordening. Conform dit artikel zijn in de nota reserves en voorzieningen de regels vermeld voor de vorming en besteding van de reserves en voorzieningen.

In het jaar 2024 zijn er drie nieuwe bestemmingsreserves gevormd te weten “Visserij ontwikkelplan (VOP)”, “Doorontwikkeling erfgoed”” en “Aankoop gronden”. De reserves zijn bij de Voorjaarsnota 2024 gevormd van de niet bestede rijksmiddelen in 2023. De reserve “WW verplichtingen” is gevormd bij de resultaatbepaling 2023.

In 2024 zijn er diverse toevoegingen en onttrekkingen gedaan aan de reserves en voorzieningen. De mutaties die in 2024 hebben plaatsgevonden worden hieronder kort toegelicht.

Te verdelen resultaat

Het resultaat van 2023 is eerst geboekt op de reserve “te verdelen resultaat”. Deze € 20.130.373 wordt nu onttrokken aan deze reserve en bestemd in de reserves zoals vastgesteld bij de jaarrekening 2023.

De bestemming zorgt voor stortingen in de volgende reserves:

• Algemene reserve                   € 11.476.114
• Reserve Jaarovergang            €   5.751.259
• WW verplichtingen                  € 2.500.000
• Reserve Sociaal Domein        €      403.000

Totaal                                                 € 20.130.373

Algemene Reserve

Aan de algemene reserve wordt het resultaat van 2023 toegevoegd, zijnde € 11.476.114. Voor een bedrag van € 3.768.138 is er onttrokken aan de Algemene Reserve. Hiervan betreft € 1.500.000 voor het vormen van de reserve Aankoop gronden. Voor een bedrag van € 850.000 is de bestemmingsreserve Doorontwikkeling erfgoedvisie gevormd met als dekking de algemene reserve. Als laatste is met dekking van de algemene reserve de bestemmingsreserve Visserij ontwikkelplan (VOP) gevormd voor een bedrag van € 450.000. Voor een bedrag van € 617.000 wordt het tijdelijk personeel gedekt uit de algemene reserve. De subsidie gebiedscoöperatie en de bijdrage aan Stichting promotie waddenland voor beide een bedrag van € 100.000 worden gedekt uit de algemene reserve. De vrijval van de diverse bestemmingsreserves ten gunste van de algemene reserve geeft een toevoeging van € 3.606.216. De bestemmingsreserves die in het boekjaar 2024 zijn opgeheven worden hieronder genoemd.

Reserve Jaarovergang

De toevoeging van € 5.751.259 betreft de bestemming vanuit het rekeningresultaat 2024. De onttrekking van € 6.131.259 is voor een bedrag van € 5.941.259 ter dekking van budgetoverhevelingen en voor € 190.000 ter dekking van het CDOKE project.

Reserve Claims

In de nota Reserves en Voorzieningen 2024 is gezien het diverse karakter van deze reserve voorgesteld om de reserve vrij te laten vallen ten gunste van de algemene reserve. De reserve claims bedraagt ultimo 2023 € 1.217.984.

Reserve Corona

De reserve corona is gevormd van de rijksmiddelen die we hebben ontvangen in het kader van de coronacrisis. Hieruit zijn de kosten in verband met de crisis en de na-ijl effecten voldaan. In 2024 waren er geen claims of plannen meer ten grondslag aan deze reserve. In de nota Reserves en Voorzieningen 2024 is voorgesteld om het saldo van € 856.146 toe te voegen aan de algemene reserve.

Reserve Opgaven

Deze reserve is vanuit het rekeningresultaat 2021 in 2022 gevormd om diverse grote maatschappelijke opgaven waar wij in de komende jaren voor staan op programmatische wijze te kunnen dekken. De toevoeging aan de reserve bedraagt conform begroot € 3.000.000. De werkelijke onttrekking in 2024 bedraagt € 3.293.317, ter dekking van de personele inzet op de programma’s; Programma Aansluiting Wind Op Zee (PAWOZ), dienstverlening, toekomstbestendige organisatie, Wonen, Reitdiep en Hogeland Oost. Daarnaast ter dekking van het Plan van aanpak nieuw gemeentehuis. En voor de kosten van het project invoering M365 en de inhuur IT-architect.

Reserve knelpunten leefbaarheid dorpen

Naar aanleiding van de motie ‘Knelpunten leefbaarheid dorpen’ van december 2022 is een inventarisatie gemaakt van de knelpunten. De onttrekking bedraagt € 164.404 voor onder anderen de bijdrage aan Multifunctioneel ontmoetingsveld Zuidwolde, project strand De Dinge te Uithuizen, regiovisie De Marne, Gemeenschapshuis Leen, vergroening in Baflo, verleggen waterleiding Kloosterburen en LED verlichting.

Reserve Aankoop gronden

Voor het snel en adequaat te kunnen handelen bij strategische grondaankopen is deze reserve in 2024 voor een bedrag van € 1,5 mln. gevormd.

Reserve onderhoud Wegen

Het doel van deze reserve is om de fluctuaties in kosten van onderhoud van wegen op te kunnen vangen. De onttrekking bedraagt € 3.067.480 conform begroot. De toevoeging bedraagt € 3.143.739. Hiervan is een bedrag ad € 3.028.450 conform begroot en € 115.289 betreft het saldo op wegen dat wordt toegevoegd aan de reserve.

Reserve onderhoud Civiele constructies

Het doel van deze reserve is om de fluctuaties in kosten aan onderhoud van bruggen op te kunnen vangen. De onttrekking bedraagt € 3.067.480 conform begroot. De kosten in 2024 voor het onderhoud van bruggen zijn lager dan geraamd. Conform raming wordt er € 654.990 gestort. Per saldo een extra toevoeging van € 417.106.

Reserve Baggerplan

Het doel van deze reserve is om de fluctuaties in kosten van het baggeren van watergangen op te kunnen vangen. Er wordt in deze reserve structureel € 205.410 gestort en structureel € 165.559 onttrokken conform raming. Naast deze mutaties wordt er in verband met de lagere baggerkosten in 2024 € 112.077 onttrokken aan deze reserve.

Reserve Ruimte voor Ondernemers

De middelen in deze reserve zijn gereserveerd voor ondernemers. De structurele storting van € 300.000 is conform begroting verwerkt. De structurele onttrekking bedraagt € 414.747. De onttrekkingen dienen ter dekking van de verstrekte bijdragen aan de ondernemersverenigingen in alle dorpen.

Reserve Visserij ontwikkelplan (VOP)

Deze reserve is in 2024 voor een bedrag van € 450.000 gevormd om de kosten die voortkomen uit het plan te kunnen dekken. In 2024 heeft ter dekking van de voorbereiding van het plan een onttrekking van € 15.000 plaatsgevonden.

Reserve Cofinanciering

De reserve cofinanciering werd gebruikt als buffer voor de gemeentelijke bijdragen in cofinancieringsprojecten. In de Nota Reserves en Voorzieningen 2024 is voorgesteld om deze reserve op te heffen en mocht cofinanciering nodig zijn, dit uit de algemene reserve te dekken. Dit resulteert voor 2024 in een toevoeging van € 27.773 aan de algemene reserve.

Reserve Regiovisie

In de Nota Reserves en Voorzieningen 2024 hebben we voorgesteld om de reserve Regiovisie te laten vrijvallen ten gunste van de algemene reserve. Het bedrag uit deze reserve dat ultimo 2024 hiermee wordt toegevoegd aan de algemene reserve bedraagt € 15.085.

Reserve programma Krimp en Leefbaarheid

Deze reserve is ingesteld om onze bijdrage in het programma Krimp en Leefbaarheid te dekken. De jaarlijkse kosten van het programma Krimp en Leefbaarheid worden gedekt door een subsidie van derden en deels door het onttrekken aan deze reserve. In 2024 is er € 6.124 gemuteerd.

Reserve Onderwijshuisvesting

Deze reserve was ingesteld om kosten te dekken van onderwijsvoorzieningen waarvoor de gemeente een wettelijke verplichting heeft. In de Nota Reserves en Voorzieningen 2024 hebben we voorgesteld om de reserve Onderwijshuisvesting te laten vrijvallen ten gunste van de algemene reserve en de mogelijke toekomstige uitgaven te dekken uit de reserve Scholenprogramma. De reserve bedroeg eind 2024 € 353.335 en dit bedrag wordt toegevoegd aan de algemene reserve.

Reserve Doorontwikkeling erfgoed

De bestemmingsreserve Doorontwikkeling erfgoed is in 2024 gevormd voor een bedrag van € 850.000 in het kader van de doorontwikkeling op onder meer een erfgoedcampagne, participatie en het verkennen van een innovatiebudget.

Reserve Frictiekosten bibliotheek

De reserve Frictiekosten bibliotheek is in de laatste jaren niet meer ingezet, daarom is in de Nota Reserves en Voorzieningen voorgesteld om deze reserve voor het bedrag van € 9.000 vrij te laten vallen ten gunste van algemene reserve.

Reserve Leefbaarheid

In de Nota Reserves en Voorzieningen 2024 hebben we voorgesteld om de reserve Leefbaarheid zijnde € 43.180 te laten vrijvallen ten gunste van de algemene reserve, aangezien deze reserve niet meer wordt gebruikt, omdat de mutaties via de reserve Krimp en Leefbaarheid lopen.

Reserve Ruimte voor Dorpen

De middelen in deze reserve zijn gereserveerd voor dorpen om bijvoorbeeld dorpsbudgetten te verlenen. De structurele onttrekking in 2024 bedraagt € 289.520 onttrokken uit de reserve in verband met de werkelijke uitgaven van de dorpsbudgetten. Er wordt conform raming vanuit de kadernota 2024 € 1.200.000 gestort.

Reserve Sociaal Domein

Vanuit het voordelig resultaat 2023 wordt € 403.000 gestort in de reserve Sociaal Domein. De onttrekking bedraagt voor een bedrag van € 442.938 voor de kosten van Transformatie sociaal domein en voor een bedrag van € 349.500 ter dekking van de overheadkosten voor de programma’s Transformatie sociaal domein en ontwikkelplein.

Reserve Opvang Vluchtelingen

Bij de jaarrekening 2022 is de reserve Opvang vluchtelingen uit de vooralsnog niet besteedde ontvangen rijksmiddelen voor de opvang van Oekraïners gevormd. Ook voor het jaar 2024 is er een aanvraag gedaan bij het rijk voor de bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne. Via deze regeling ontvangen wij een vergoeding voor de kosten van de opvang, huisvesting en de verstrekkingen van o.a. leefgeld aan ontheemde Oekraïners. De aanvraag op basis van de aantallen en normvergoedingen bedraagt € 4,1 miljoen. De werkelijke kosten komen uit op 1,8 miljoen. De normvergoeding is naar beneden bijgesteld, maar onze huisvestingskosten zijn lager waardoor de totale uitgaven lager zijn dan de normvergoeding die we ontvangen. De opvang vindt plaats in woningen die binnenkort gesloopt worden, waardoor de huisvestingskosten lager zijn. Het restant van € 2,3 miljoen wordt gestort in de reserve ‘Opvang Vluchtelingen’.

Reserve Grondexploitatie

De actualisatie van de grexen heeft geleid tot een storting van ruim € 537.000. De storting wordt gedaan vanuit onze winstnemingen op de grondexploitaties bedrijvenpark Ulrum en bedrijventerrein Nijverheidsweg. Wanneer we vanwege niet sluitende grondexploitaties een voorziening moeten treffen of verhogen worden deze gedekt uit deze reserve.

Reserve Onderhoud begraafplaatsen

De kosten van het onderhoud aan de begraafplaatsen bedroegen minder dan geraamd, hierdoor wordt een bedrag van € 66.624 gestort in deze reserve.

Reserve risico’s afvalstoffenheffing

Bij de Kadernota 2024 is voorgesteld om de reserve risico’s afvalstoffenheffing van € 500.000 te vormen. Om het risico van lagere inkomsten als gevolg van een daling van het aantal ledigingen en ingezamelde kilo’s te kunnen opvangen.

Reserve Dekking VTH-aardbevingen

Door de versterkingsopgave nemen het aantal aanvragen van omgevingsvergunningen toe. Er zijn mogelijk in de toekomst eigen middelen nodig om de toename in aanvragen te bekostigen. Daarom wordt er jaarlijks € 200.000 gestort in deze reserve vanuit de extra legesopbrengsten. Zo ook in 2024.

Reserve Groot onderhoud gebouwen

Deze reserve is ingesteld om aan te wenden voor het plegen van onderhoud aan gemeentelijke gebouwen. In 2023 is het resultaat op de onderhoud gebouwen negatief, per saldo (uitgaven -/- subsidies en huur) wordt er € 834.524 onttrokken. Daarnaast wordt er conform begroot € 16.000 onttrokken aan deze reserve.

Reserve Bevingsschadeherstel gemeentelijke gebouwen

In de Nota Reserves & Voorzieningen 2024 stellen we voor om de reserve Bevingsschadeherstel gemeentelijke gebouwen zijnde € 220.349 ten gunste van de bestemmingsreserve Onderhoud gebouwen te laten vrijvallen.

Reserve WW verplichtingen

Bij de jaarrekening 2023 hebben we voorgesteld om een reserve WW verplichtingen te vormen voor een bedrag van € 2,5 miljoen. In het kader van de vele opgaven waarmee wij inmiddels

Voorziening Afvalstoffenheffing

Deze voorziening is ingesteld om de schommelingen in het tarief van de afvalstoffenheffing te voorkomen. Overschotten of tekorten tussen ontvangen heffingen en gemaakte kosten worden toegevoegd of onttrokken aan de voorziening. In 2024 is er € 422.953 toegevoegd aan de voorziening.

Voorziening Rioolheffing

Deze voorziening is ingesteld om schommelingen in het tarief van de rioolheffing te voorkomen. Overschotten of tekorten tussen ontvangen heffingen en gemaakte kosten worden toegevoegd of onttrokken aan deze voorziening. In 2024 is er per saldo € 533.845 onttrokken aan de voorziening.

Voorziening Woonrijp maken grondexploitaties

Deze voorziening is ingesteld ter dekking van de kosten voor het woonrijp maken van exploitatieplannen. In 2024 is er € 60.004 toegevoegd aan deze voorziening in verband met de opbrengst van de verkoop van een bouwkavel in De Laan Zuid in Warffum, de onttrekking van € 8.040 betreft de afboeking van de boekwaarde van deze kavel.

Voorziening Leens- Oost

In de voormalige gemeente De Marne is deze voorziening gevormd door de ontvangst van een afkoopsom, omdat de werkzaamheden aan het woonrijp maken van het woningbouwplan Leens-Oost niet werden uitgevoerd door de projectontwikkelaars. Voor een bedrag van € 17.391 is er onttrokken aan deze voorziening in verband met kosten voor aanleggen inritten en beplanting. Na verwachting zullen de laatste werkzaamheden in 2025 worden afgerond waarna de voorziening komt te vervallen.

Voorziening pensioenverplichtingen

Deze voorziening is ingesteld om te kunnen voldoen aan de toekomstige pensioenverplichtingen van oud-wethouders. Ook hebben wethouders de mogelijkheid om hum opgebouwde pensioenrechten op te vragen wanneer zij hier belang bij hebben. Bijvoorbeeld wanneer ze veranderen van werkgever. Om deze bedragen éénmalig uit te kunnen keren is deze voorziening ingesteld. Op basis van de berekening van de actuariële waarde dient de omvang van de voorziening per 31-12-2024 € 7.045.041 te zijn. De stand op 01-01-2024 is € 5.774.837. De uitgekeerde pensioenverplichtingen met de bijkomende lasten bedraagt in 2024 € 281.603. De benodigde storting bedraagt daarmee € 1.551.807 aan deze voorziening.

Voorziening Wachtgeld bestuurders

Deze voorziening is ingesteld om de kosten van wachtgeld van voormalige bestuurders te kunnen dekken. In 2024 zijn de verplichtingen voor wachtgeld (oud) bestuurders geactualiseerd. Per saldo is een vrijval van € 265.945 in de voorziening worden gestort.

Voorziening Wachtgeld ambtenaren

Bij het opmaken van de jaarrekening is gebleken dat er geen wachtgeldverplichtingen meer zijn voor (oud) medewerkers. Wel zijn er een aantal oud medewerkers die recht hebben op een WW/WGA/WIA uitkering. Afhankelijk van de opgebouwde rechten komen deze voor rekening van de gemeente. Op basis van wet- en regelgeving dienen deze verplichtingen te worden voorzien. In 2024 heeft er een onttrekking van € 260.384 op deze voorziening plaatsgevonden.

Voorziening verlof (stuwmeer)

Op basis van een actualisatie van het BBV worden met ingang van de Jaarrekening 2022 grote verlofsaldi van ambtenaren opgenomen op de balans als voorziening. Om zo ook op de balans tot uitdrukking te brengen dat hier een verplichting op rust. De voorziening verlof (stuwmeer) is berekend op € 966.033 per eind 2024, daarvoor is een dotatie van per saldo € 160.301 nodig in 2024.

Voorziening spaarverlof cao

Binnen de nieuwe CAO is het mogelijk voor ambtenaren om verlof te sparen vanuit het bovenwettelijke verlof. De verplichting die hierdoor ontstaat dient te worden opgenomen als voorziening. De berekende voorziening hiervoor komt ultimo 2024 uit op € 447.157. Hiervoor is in 2024 een dotatie van € 169.211 nodig.

Onderstaand is een specificatie opgenomen van de vaste schulden. Per 31 december 2024 heeft de gemeente het Hogeland nog een bedrag van ruim € 66.000.000 aan aangetrokken geldleningen open staan. € 2.395.000 van de langlopende geldleningen zijn een-op-een doorgeleend aan woningbouwcorporaties. Daarnaast hebben wij nog een schuld aan het rijk in verband met BBZ en TOZO, dit saldo bedraagt op 31 december 2024 € 483.000. Wij hebben in 2024 € 1.139.754 aan rente betaald voor deze geldleningen.