Inleiding
In de paragraaf grondbeleid bij de begroting en jaarstukken wordt ingegaan op de uitvoering van de belangrijkste financiële ontwikkelingen zoals verlies/winstverwachtingen, de verwerving van gronden en de relaties van het grondbeleid met programma’s.
Het grondbeleid van de gemeente heeft een grote invloed op, en samenhang met, de realisatie van diverse programma’s. Het grondbeleid dient dienstbaar te zijn aan de gemeentelijke doelstellingen, dat wil zeggen dat het grondbeleid dient te worden ingezet om doelstellingen van de diverse beleidssectoren van de gemeente mogelijk te maken. Daarbij kan onder meer worden gedacht aan ruimtelijke ordening en volkshuisvesting, verkeer en vervoer, sport en recreatie. Daarnaast kan het gevoerde grondbeleid een grote financiële impact hebben op de gemeentelijke begroting.
Belangrijkste uitgangspunten ons Grondbeleid
Er is nog geen vastgesteld Grondbeleid, deze zal in 2025 worden opgesteld. Totdat het nieuw beleid er is hanteren we de volgende hoofduitgangspunten die de basis zijn van zowel beleid als de werkprocessen.
- Het stimuleren en tijdig mede mogelijk maken van het gewenst ruimtegebruik van de gemeente;
- Bij ontwikkelingen zorgen dat de gevraagde ruimtelijk kwaliteit wordt geleverd en aansluit op de vraag van de markt.
- Zorgen voor een rechtvaardige verdeling van kosten en opbrengsten over gebruikers, exploitanten, eigenaren en gemeente
- De risico's, zowel financieel als juridisch, van ruimtelijke plannen beheersen
- De taken rond Grondzaken op een professionele en zorgvuldige manier uitvoeren met een marktconform resultaat.
Nota Grondprijzen
In 2023 is de notitie Grondprijzen vastgesteld. Hierin worden de uitgangspunten vastgelegd voor hoe een grondprijs tot stand komt en wat de daadwerkelijke prijs wordt van bijvoorbeeld; bouwkavels, bedrijfskavels, overhoekjes, percelen aan nutsbedrijven, huurgrond, pacht en dergelijke. In 2025 wordt naast de Nota Grondbeleid ook de notitie Grondprijzen herzien.
Financieel beleid
Het grondbedrijf is een integraal onderdeel van de gemeentelijke organisatie. Winsten en verliezen van grondexploitaties worden verrekend met de algemene reserve en deels uit de bestaande bestemmingsreserve ‘grondexploitatie’. De systematiek van het nemen van winsten en verliezen houdt in dat deze moeten worden genomen op het moment dat deze gerealiseerd zijn, dan wel bekend zijn.
Vennootschapsbelasting
De gemeente is niet vrijgesteld van de betaling van vennootschapsbelasting. Ook het grondbedrijf heeft hier mee te maken. Eventuele winsten uit grondexploitaties worden belast met 20 tot 25% vennootschapsbelasting.
Financiële stand van zaken grondexploitaties
In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de geactualiseerde eindwaarden van alle grondexploitaties. De ramingen zijn gebaseerd op de berekening uit de Herziening Grondexploitaties 2025 en sluiten aan bij de jaarrekening 2024.
Boekjaar 2024 stond in het teken van uitvoering en vooruitgang. Een groot deel van de grondexploitaties werd in 2024 (deels) bouw- en woonrijp gemaakt, waardoor verschillende projecten een stap dichter bij realisatie zijn gekomen. Toch kende het jaar de nodige uitdadingen, zoals stijgende kosten, iets minder verkopen dan geraamd door nog niet verzilverde opties en extra uitgaven buiten de geraamde begroting.
Door de inflatieontwikkelingen in 2024 wordt de kosteninflatie voor 2025 eenmalig verhoogd naar 3,0%. Voor de resterende looptijd geldt de norminflatie van 2,0%, conform de Europese Centrale Bank (ECB). Daarnaast stijgt de Grond-, Weg- en Waterbouwindex (GWW-index) met 7,0%, wat leidt tot een eenmalige verhoging van de begroting voor bouw- en woonrijp maken. Aan de opbrengstenkant is er te veel onzekerheid om prijzen te verhogen, deels door aanhoudende hoge bouwkosten en het uitblijven van stijging in grondprijzen.
De uitvoering van de bouw- en woonrijpwerkzaamheden heeft geleid tot extra kosten buiten de begroting. Bij het centrumplan Uithuizen zorgden onvoorziene archeologische vondsten voor een kostenstijging. Daarnaast viel de inschrijfsom voor bouw- en woonrijp maken hoger uit dan verwacht. Ook bedrijventerrein Het Aanleg vielen de kosten hoger uit door extra werkzaamheden aan de Schouwerzijlsterweg en hoger geraamde uitgaven voor het woonrijp maken en de groenvoorzieningen. Bovendien heeft de stijging van de GWW-index met 7,0% invloed op de totale begroting voor het bouw- en woonrijp maken binnen elke grondexploitatie.
|
Grondexploitatie |
Resultaat EW totaal 2024 |
Resultaat EW totaal 2025 |
Verschil EW |
Voorziening 1-1-2024 |
Voorziening 1-1-2025 |
Verschil voorziening |
Winstnemening 2024 |
Afsluiten 31-12-2024 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Almersma, Uithuizen |
€ -1.367.627 |
€ -1.355.800 |
€ 11.827 |
€ 1.367.627 |
€ 1.355.800 |
€ 11.827 |
€ - |
€ - |
|
Bedrijvenpark Ulrum |
€ 209.828 |
€ 206.326 |
€ -3.502 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ 5.500 |
€ - |
|
De Laan Zuid Fase 2 |
€ 16.041 |
€ 13.460 |
€ -2.581 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
|
Het Aanleg, Winsum |
€ -322.426 |
€ -842.001 |
€ -519.576 |
€ 322.426 |
€ 842.001 |
€ -519.576 |
€ - |
€ - |
|
LTS Locatie Uithuizen |
€ -432.857 |
€ -431.362 |
€ 1.495 |
€ 432.857 |
€ 431.362 |
€ 1.495 |
€ - |
€ - |
|
Molenerf, CU Uithuizen |
€ -1.616.208 |
€ -2.078.480 |
€ -462.272 |
€ 1.616.208 |
€ 2.078.480 |
€ -462.272 |
€ - |
€ - |
|
Munster Fase 1, Winsum |
€ -915.536 |
€ 934.244 |
€ 18.708 |
€ 915.536 |
€ 934.244 |
€ -18.708 |
€ - |
€ 934.244 |
|
Munster Fase 2&3, Winsum |
€ 728.745 |
€ 586.003 |
€ -142.742 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
|
Nijverheidsweg bedrijventerrein, Uithuizen |
€ 141.787 |
€ 177.736 |
€ 35.949 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ 12.000 |
€ - |
|
t Stee Adorp |
€ 314.247 |
€ 240.395 |
€ -73.852 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
|
Schoolstraat, CU Uithuizen |
€ -1.423.876 |
€ -1.641.128 |
€ -217.252 |
€ 1.423.876 |
€ 1.641.128 |
€ -217.252 |
€ - |
€ - |
|
Ter Laan 4, Bedum |
€ 235.194 |
€ 413.015 |
€ 177.821 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
|
Trekweg, Ulrum |
€ -320.622 |
€ -337.390 |
€ -16.768 |
€ 320.622 |
€ 337.390 |
€ -16.768 |
€ - |
€ - |
|
Tuinbouwbedrijven terrein, Kruisweg |
€ -28.079 |
€ -29.738 |
€ -1.658 |
€ 28.079 |
€ 29.738 |
€ -1.658 |
€ - |
€ - |
|
Ds. Uilkenstraat, Eenrum |
€ 2.055 |
€ 2.903 |
€ 848 |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
€ - |
|
WA School (Wilgenhof) Uithuizen |
€ 6.377 |
€ -5.511 |
€ -11.888 |
€ - |
€ 5.511 |
€ -5.511 |
€ - |
€ - |
|
Totaal |
€ -4.772.958 |
€ -5.081.572 |
€ -308.614 |
€ 6.427.231 |
€ 7.655.654 |
€ -1.228.422 |
€ 17.500 |
€ 934.244 |
Verwachte resultaten
Per 1-1-2025 zijn alle grondexploitaties geactualiseerd. Dit houdt in dat alle verwachte kosten en opbrengsten worden beoordeeld en waar nodig worden aangepast aan de huidige marktomstandigheden. Het verwachte resultaat op eindwaarde bedraagt circa € 5 miljoen nadelig.
Boekjaar 2024 stond in het teken van uitvoering en vooruitgang. Een groot deel van de grondexploitaties werd in 2024 (deels) bouw- en woonrijp gemaakt, waardoor verschillende projecten een stap dichter bij realisatie zijn gekomen. Toch kende het jaar de nodige uitdadingen, zoals stijgende kosten, iets minder verkopen dan geraamd door nog niet verzilverde opties en extra uitgaven buiten de geraamde begroting. Door de inflatieontwikkelingen in 2024 wordt de kosteninflatie voor 2025 eenmalig verhoogd naar 3,0%. Voor de resterende looptijd geldt de norminflatie van 2,0%, conform de Europese Centrale Bank (ECB). Daarnaast stijgt de Grond-, Weg- en Waterbouwindex (GWW-index) met 7,0%, wat leidt tot een eenmalige verhoging van de begroting voor bouw- en woonrijp maken. Aan de opbrengstenkant is er te veel onzekerheid om prijzen te verhogen, deels door aanhoudende hoge bouwkosten en het uitblijven van stijging in grondprijzen.De uitvoering van de bouw- en woonrijpwerkzaamheden heeft geleid tot extra kosten buiten de begroting. Bij het centrumplan Uithuizen zorgden onvoorziene archeologische vondsten voor een kostenstijging. Daarnaast viel de inschrijfsom voor bouw- en woonrijp maken hoger uit dan verwacht. Veel tegenslag en vertraging hebben we ondervonden bij bedrijventerrein Het Aanleg. Hierdoor vielen de bouwrijpkosten hoger uit, ook aan de Schouwerzijlsterweg. Daarnaast zijn de kosten voor het woonrijp maken en de groenvoorzieningen hoger geraamd. Bovendien heeft de stijging van de GWW-index met 7,0% invloed op de totale begroting voor het bouw- en woonrijp maken binnen elke grondexploitatie.
Winstneming
Bij winstgevende plannen dient conform het BBV berekend te worden of winstneming van toepassing is. De basis voor de berekening is de PoC-methode, waarbij rekening wordt gehouden met de mate van gereedheid van het plan. Aan de hand van het percentage nog te maken kosten en nog te realiseren opbrengsten wordt de bruto winstneming bepaald. Door dit resultaat te verrekenen met de risico’s, is de werkelijk te nemen winst te berekenen.
Voor 2024 wordt er een kleine winst genomen op plannen, Bedrijvenpark Ulrum en Nijverheidsweg Uithuizen totaal € 17.500. Deze winstneming wordt toegevoegd aan de Bestemmingsreserve “Grondexploitaties”. Deze bestemmingsreserve wordt gemaakt door winstnemingen toe te voegen aan de bestemmingsreserve. Daarnaast kan de bestemmingsreserve ingezet worden voor (kleine) schommelingen in de verliesvoorziening.
(Verlies) voorziening
Ten opzichte van vorig jaar zal de totale voorziening van de grondexploitaties verhoogd worden. Zoals bij de prognose financiële resultaten beschreven zijn er een aantal plannen die extra investeringen nodig hebben. Geconcludeerd kan worden dat de voorzieningen ten opzichte van vorig jaar in zijn totaal toeneemt met € 1.228.422. De voorziening is per 31-12-2024 wordt € 7.655.654.
Afsluiten grex
De grondexploitatie Munster fase 1 zal per 31-12-2024 worden afgesloten met een verlies van € 934.244, dit verlies wordt gedekt uit de bestaande voorziening van dit plan. Er zijn nog enkele kosten die in 2025 worden gemaakt. Dit tegoed van € 118.000 wordt vanuit de grondexploitatie overgeheveld naar de reguliere begroting.
Bestemmingsreserves
Het Grondbedrijf kent 4 reserves. Onderstaande tabel laat de mutatie zien van de huidige bestemmingsreserves:
| Reserves: | Per 1-1-2024 | Onttrekking | Toevoeging | Per 31-12-2024 |
|---|---|---|---|---|
|
Grondexploitatie |
579.158 |
- |
537.076 |
1.115.735 |
|
Bovenwijkse kosten Ter Laan 4 |
118.000 |
- |
- |
118.000 |
|
Bovenwijkse kosten Vogelzanglocatie |
15.121 |
15.121 |
- |
- |
|
Woonplan haven Zoutkamp |
- |
- |
2.320.000 |
2.320.000 |
Risico/ weerstandvermogen
Risico’s binnen het grondbedrijf worden vooral beïnvloed door de hoogte van de rente, de hoogte van de kosteninflatie, de hoogte van de kavelprijzen de stijging van de bouw/woonrijp kosten. In de risicoanalyse behorende bij Grondexploitatie overzicht 2024 zijn deze parameters aan de hand van de aantal scenario’s doorgerekend. Het risico is vervolgens bepaald aan de hand van het effect van dit scenario maal de kans dat dit scenario werkelijkheid wordt.
Het totale risico- en weerstandsvermogen van de woon- en bedrijfsplannen is berekend op € 864.075.
|
Risico Woonplannen |
-450.075 |
|
Risico Bedrijventerreinen, incl. CU Uithuizen |
-414.000 |
|
Totale risico |
-864.075 |
Prognose Bouwkavels
In 2024 zijn er 27 kavels verkocht.
| Programma Woningbouw | Nog te realiseren |
|
|---|---|---|
|
Rijwoningen sociaal |
16 st |
48% |
|
Rijwoningen |
9 st |
45% |
|
Twee-onder-een-kap |
22 st |
48% |
|
Vrijstaand (incl. dienstwoningen) |
46 st |
58% |
|
Appartementen |
8 st |
100% |
|
Totaal |
101 st |
54% |
Uit het overzicht blijkt dat nog 101 woning kavels beschikbaar zijn in de gemeente welke vallen onder de grondexploitaties. Een groot deel van deze woningbouwproductie vloeit voort uit Munster fase 2&3 en in Bedum nog 2^1 kap woningen. Daarnaast levert de WA School (Wilgenhof) Uithuizen nog een aantal nieuwe kavels, die komende jaren in de markt worden gezet.
De verwachte uitgiftetempo ziet er als volgt uit:
De groene balken geeft aan hoeveel woningen er nog in de planning staan en de blauwe balken geven aan hoeveel bedrijfswoningen de komende jaren worden uitgegeven. Hieruit blijkt dat over vier jaar de totale voorraad zo goed als verkocht is. Voor de jaren er na zijn nieuwe plannen in de maak, zoals Folkerda locatie Bedum en voormalig Heiploegterrein in Zoutkamp. Daarnaast zijn er nog behoorlijk wat woningbouw ontwikkelingen in de gemeente die door projectontwikkelaars worden opgepakt.