Aardbevingen

Het Hogeland: Veilig en Vitaal

De aanpak van de gevolgen van gaswinning en aardbevingen worden inmiddels zichtbaar en concreet voor onze inwoners. Bij alle (ingrijpende) ontwikkelingen proberen we ook zichtbaar te zijn voor onze inwoners. Het kan natuurlijk altijd nog anders of beter, maar onze intentie is daar alles in te doen wat in ons vermogen ligt.

In 2024 zijn er nieuwe uitdagingen in het aardbevingsdossier bij gekomen. Met name de Kabinetsreactie “Nij Begun”. De verschillende maatregelen waarover we als gemeente gaan zijn door het Rijk bekrachtigd en zijn meerjarig middelen toegezegd. Vanuit Nij Begun is gestart met de uitwerking van de Sociale Agenda, de Economische Agenda en de agenda Herstel van Groningen. In deze laatste staan de maatregelen 1 /m 31 beschreven waarin vorm en inhoud wordt gegeven aan milder, menselijker en makkelijker. De drie agenda’s vragen veel overleg, verdere uitwerking en afstemming.

Het stoppen van de gaswinning uit het Groningerveld is een van de hoogtepunten van 2024. De voorgenomen verlenging van de gaswinning uit het Warffumveld heeft voor veel onrust gezorgd. Hierover is veel overleg met o.a. inwoners, SodM en ministerie van KGG geweest. De uitkomst is dat het verlopen van de vergunning per 31-12-2024 heeft geleid tot een voorlopig dichtdraaien van de kraan in afwachting van een nieuw winningsbesluit. Tegen het voorgenomen winningsbesluit hebben we een zienswijze ingediend.

In 2024 hebben we gewerkt aan een nieuw programmacontract. Hierin hebben we een bijgestelde visie opgenomen: “ Met 2030 als stip op de horizon hebben de negatieve gevolgen van de gaswinning in de gemeente Het Hogeland plaatsgemaakt voor positieve effecten: een gemeente die veilig, leefbaar, bewoonbaar en toekomstbestendig is voor iedereen die er woont, werkt en recreëert. We zijn een betrouwbare lokale overheid die continu in verbinding is met haar inwoners en omgeving.”

Hieronder beschrijven wij het jaar 2024 conform deze vijf doelen.

1. Toekomstbestendige gebouwen.

Lokaal Plan van Aanpak

In 2024 is gewerkt aan de uitvoering van het door u op 13 december 2023 vastgesteld Lokaal Plan van Aanpak. Onze opgave betreft de mogelijke versterking van 2640 adressen en is de basis voor de opdracht die de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) moet uitvoeren. Eind 2024 zijn we gestart met het Lokaal Plan van Aanpak 2025, deze wordt u begin 2025 ter vaststelling aangeboden.

Zorggebouwen

De versterkingsopgave van zorggebouwen is in 2024 doorgegaan. Het Omgevingsplan voor het nieuw project Beschermd wonen in Uithuizen van Cosis en Lentis is vastgesteld op 6 juni 2024. Samen met Goud Wonen wordt op deze locatie ook een plan voor grondgebonden woningen ontwikkeld. De voorbereiding en uitvoering van de versterking van zorgpanden in Bedum, Uithuizen en Uithuizermeeden is doorgegaan.

Scholenprogramma

In 2024 zal het laatste project van het Scholenprogramma worden opgeleverd waarmee dat programma dan afgerond kan worden; zie hiervoor ook de toelichting bij “Grote Projecten”.

Concrete resultaten in 2024 zijn:

• De bouw van ruim 400 vervangende woningen in Kantens, Zandeweer en Uithuizen is gestart.
• In Uithuizen/Wilgenbos zijn de nieuwe woningen en heringerichte omgeving opgeleverd.
• In Uithuizen/Menkema is de sloop van woningen in Menkema gestart.
• In Uithuizen/Ambachtsschoolstraat zijn 17 vervangende sociale huurwoningen opgeleverd.
• In schematische weergave is de stand van zaken in de gebiedsgerichte aanpak (totaal 417 woningen sloop/nieuwbouw): in voorbereiding 57%, gesloopt 18%, in aanbouw 18% en gereed 7%.
• De versterking door NCG is doorgegaan. Van de 2704 adressen in het Lokaal Plan van Aanpak zijn 1337 inmiddels op norm verklaard, 476 na versterking en de rest na beoordeling. Van de 476 versterkte woningen zijn er 223 versterkt in 2024.
• In 2024 zijn tijdelijke woningen in Uithuizen aan Treubweg en aan Dingeweg gerealiseerd, in Kantens zijn 10 extra gerealiseerd. Ten behoeve van een veilige ontsluiting voor de bewoners hebben we voet-/fietspaden naar de locaties aangelegd.

2. Toekomstige leefomgeving.

Gebiedsgerichte aanpak

Vanuit de gebiedsgerichte werken we samen met NCG en woningcorporatie Goud Wonen. De versterking (al dan niet door vervangende nieuwbouw) wordt gerealiseerd door de woningcorporatie voor huurwoningen en door de Nationaal Coördinator Groningen voor de particuliere woningen. Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor het proces, de planvorming van het stedenbouwkundig ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte. Met woningcorporatie Goud Wonen hebben we een samenwerkingsovereenkomst die per project in een projectovereenkomst zijn en worden uitgewerkt.

Samen met beide partijen hebben we de integrale planning van de versterkingsopgave bekeken en de mogelijke versnelling van bepaalde projecten onderzocht. Randvoorwaarde voor versnelling is het beschikbaar zijn van tijdelijke woningen en er is een afhankelijkheid van de nutsbedrijven. Resultaat:

• In Kantens worden fasen 2 en 3 samengevoegd: versnelling van oplevering van fase 3 met circa 1 jaar;
• In Uithuizen versneld opstarten en voorbereiden van fasen 3 en 5: versnelling van oplevering van die fasen met circa 1 jaar.

Volgens de laatste planning zullen de laatste nieuwe woningen in 2028 opgeleverd kunnen worden.

Inrichting openbare ruimte

In 2024 is het eerste project opgeleverd: Wilgenbos in Uithuizen. Hier is een deel van de riolering vervangen en is deels nieuwe riolering t.b.v. wateropvang aangelegd. In het openbaar gebied is meer ruimte gecreëerd voor groen in combinatie met ontmoetingsplekken, ruimte voor biodiversiteit, maatregelen klimaatbestendigheid en bevordering sociale cohesie. We hebben hier gebruik gemaakt van zogenoemde koppelkansen.

BLVC-W

Om de overlast door de vele bouwwerkzaamheden en het bouwverkeer voor inwoners zoveel mogelijk te beperken werken we met een BLVC-W plan (bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid, communicatie en welzijn). Op basis hiervan zijn en worden routes voor het bouwverkeer vastgesteld. Verder zijn er protocollen vastgelegd op basis waarvan de aannemers moeten werken ten aanzien van de BLVC-W aspecten. Ook in2024 hebben we hiermee gewerkt, aanpassingen en aanvullingen opgesteld en toezicht gehouden.

Startgebied Oosternieland

Wij hebben we een stap naar voren gezet en het dorp Oosternieland geselecteerd als startgebied. Dit komt voort uit de Agenda Herstel van Groningen waarbij de centrale gedachte is hoe we als gezamenlijke overheid inwoners kunnen helpen bij het bereiken van een veilig, schadevrij, duurzaam en leefbaar Groningen. We werken samen met IMG, NCG, Mensenwerk Het Hogeland, OBG, EZK, BZK en provincie. En vanzelfsprekend betrekken wij de inwoners bij onze processen en werken stap voor stap toe naar een gewenste oplossing; hierbij staat de situatie van de inwoners centraal. Vanuit het opgesteld plan van aanpak werken we met alle partijen met samenhang tussen schade, versterking, verduurzaming, sociale- en mentale gezondheid en leefbaarheid. Hierin zijn ook de rollen van de partijen vastgelegd. De uitvoering van deze 1overheid aanpak is inmiddels gestart. Er zijn gesprekken met bewoners gevoerd, er zijn bijeenkomsten gehouden, er zijn stappen gezet om energie-adviezen mee te nemen in het plan. De aanpak in Oosternieland geldt als voorbeeld voor de regio en heeft zelfs landelijke aandacht gekregen. Dit brengt een dynamiek met zich mee die tijd en inzet vraagt.

Concrete resultaten in 2024 zijn:

• De bouw van nieuwe vervangende woningen in Kantens, Zandeweer en Uithuizen is gestart.
• In Uithuizen/Wilgenbos zijn de woningen en het openbaar gebied opgeleverd.
• In Uithuizen/Menkema is de sloop van woningen in Menkema gestart.
• In Uithuizen/Arp Snitgerhof is het stedenbouwkundige en inrichtingsplan afgerond.
• Voor Zandeweer en Uithuizen/Menkema en WA-school zijn bestemmingsplannen vastgesteld.
• Zoeken en start ontwikkelen van nieuwe (vervangende) woningbouwlocaties in Kantens, Zandeweer en Uithuizen is gestart.

3. Vergroten van mentale en sociale gezondheid.

De gevolgen van de gaswinning hebben een grote impact op het welzijn en welbevinden van onze inwoners. We hebben ingezet op het ondersteunen en informeren van onze inwoners. Voor de regio is hier een belangrijke rol voor de Tafel Sociaal en Gezondheid. Ook is vanuit specifieke deskundigheid, via aardbevingscoaches, het luisterend oor aan onze inwoners geboden. We monitoren de inzet, het verloop en de resultaten van de aardbevingscoaches. Onze eigen aardbevingsconsulent draagt er zorg voor dat dossiers die dreigen vast te lopen bestuurlijk onder de aandacht worden gebracht.

In 2024 zijn er meer middelen ontvangen voor het verbeteren van de sociale en mentale gezondheid van inwoners die te maken hebben met de gevolgen van gaswinning. Deze middelen zijn gebruikt om een interventie te plegen op Het Hogelandcollege. Daar is extra ondersteuning nodig voor leerlingen.

Er is een bovenlokaal programma opgericht die monitoring, kennisdeling, organisatie tussen aardbevingsgemeenten bevordert. Tevens zijn er noodzakelijke maatwerkingrepen gedaan om inwoners te helpen. Denk hierbij aan trauma-verwerking en het oplossen van knelpunten.

4. Brede welvaart en toekomstperspectief.

Lokaal programmaplan Kop op t Hogeland NPG

Het jaar 2024 stond binnen gemeente Het Hogeland in het teken van projectontwikkeling vanuit het nieuwe lokaal programmaplan Kop op ’t Hogeland. Er zijn nieuwe projecten opgestart, bestaande projecten geborgd en er is extra aandacht besteed aan twee lopende projecten.

Ontwikkeling van NPG-projecten

De NPG-projecten zijn volop in ontwikkeling. In september 2023 zijn de voorbereidingen gestart voor nieuwe aanvragen vanuit het lokaal programmaplan 2023-2030 (vanuit het derde trekkingsrecht).

Het eerste project uit de themalijn Waterrecreatie is de ontwikkeling van het Oude Diepgebied tussen Winsum, Sauwerd en Garnwerd. Hiervoor diende Het Hogeland samen met de gemeente Groningen een bovenlokale aanvraag in, genaamd “Meanderen in het Reitdiepgebied”. Daarnaast werd er in 2024 gewerkt aan een verkenning van twee nieuwe waterrecreatie projecten.

Vanuit de programmalijn Toekomstige Bedrijvigheid uit het Lokaal Programmaplan lag de focus in 2024 vooral op analyses, het peilen van de behoeften bij de doelgroep en het organiseren van themabijeenkomsten voor ondernemers en adviseurs over verduurzaming van bedrijventerreinen en circulair bouwen.

Het project kerk Obergum is in 2024 ingediend ter beoordeling na een positieve pre scan bij het programmabureau Nationaal Programma Groningen.

Lopende NPG-projecten:

• Tijd voor Toekomst: draaide in 2024 voor het tweede jaar op zes scholen. De scholen zijn enthousiast over hun deelname en in december vond een uitgebreide evaluatie plaats.
• Werelderfgoedcentrum Waddenzee (WEC) kreeg langzaam steeds meer vorm, in april 2025 opent het centrum met een grote publiekscampagne.
• Waterwerken Zoutkamp: werkzaamheden verlopen voorspoedig. Dit project is een verzameling deelprojecten, zoals de sluis, bruggen en aanlegkades. Veel van de uitgevoerde werkzaamheden betroffen voorbereidingen en er werd een kleine start in uitvoering gemaakt. In 2025 wordt het project (grotendeels) afgerond. Een deelproject staat nog on hold vanwege een ecologisch onderzoek.
• Kunstcentrum de Ploeg in Wehe-den Hoorn: Hoogtepunten waren het bereiken van het hoogste punt en de plaatsing van een kunstwerk van Jan van der Zee. Het Kunstcentrum De Ploeg opent in de zomer van 2025.
• Tocamaheerd: door gewijzigde plannen bleek dat een nieuwe NPG-aanvraag nodig is (wordt 2025). Over de haalbaarheid van de plannen en latere exploitatie hebben we veel overleg gevoerd met de initiatiefnemers, dit heeft in 2024 nog niet tot een oplossing geleid.
• Roakeldais: door een impuls van de (co-)financiering kan het project in 2025 van voorbereidende, naar uitvoerende fase komen.
• Centrumplannen: hier is gestaag verder gewerkt aan de voorbereiding en uitvoering van de plus in de verschillende centra waarvoor de NPG-bijdragen zijn verleend.

5. Vertrouwen in overheid.

We willen een betrouwbare overheid zijn en naast de inwoners staan. Onze communicatie- en participatiestrategie creëert daarom verbinding met de omgeving, dialoog, transparantie, trots en eenduidige en herkenbare boodschappen. Dat hebben we in 2024 gedaan in een (participatieve) dialoog met onze inwoners. Hiervoor hebben we verschillende middelen gebruikt. Dat gaat bijvoorbeeld over de versterkingsaanpak, de (nieuwe) regelingen voor schadeherstel, maatregelen uit Nij Begun en projecten van Nationaal Programma Groningen. Maar ook over de gevolgen van (het stoppen) van gaswinning. Ook hebben we een app geïntroduceerd waarmee inwoners directer geïnformeerd kunnen worden over werkzaamheden in de versterkingsprojecten. Communicatie en participatie gaat altijd uit van: doen wat we beloven.